TÜM SAĞLIK VERİLERİNİN TEK BİR ÖZEL ŞİRKETİN ELİNDE OLDUĞU DEMOKRASİLER…
(Bu yazı büyük ölçüde The New York Times’ın, “How Peter Thiel’s Palantir Pushed Toward the
Heart of U.K. Health Care” başlıklı 29 Eylül 2023 tarihli yazısından derlenmiştir).
Mart 2020’de pandemi ilan edildikten sonra, gizli Amerikan veri analizi şirketi Palantir, İngiliz
hükümetinin müdahalesine nasıl yardımcı olabileceğini görüşmek üzere Amazon, Google ve
Meta gibi diğer teknoloji gruplarıyla birlikte 10 Downing Street’e davet ediliyor. Birkaç gün içinde
Palantir’in yazılımı, İngiltere’nin Ulusal Sağlık Hizmeti’nden gelen veri akışlarını işliyordu ve
Palantir mühendisleri de yardımcı olmak üzere işe yerleştirilmişti. Şirketin C.I.A. ve Batı orduları
tarafından on yılı aşkın bir süredir kullanılan hizmetleri, acil servis kapasitesini izlemek ve kıt
ekipman tedarikini yönlendirmek için İngiltere Hükümeti ile yapılan 1 sterlinlik bir sözleşmeyle
başlıyordu.
Burada kısa bir parantez açarak, Amerikan veri analizi şirketi Palantir adı nereden geldiğini
açıklayalım. Palantír, J. R. R. Tolkien’in epik-fantastik romanı Yüzüklerin Efendisi’ndeki birkaç yok
edilemez kristal küreden biridir. Kelime Quenya dilinde palan “uzak” ve tir “gözetlemek”
kelimelerinden gelmektedir. Palantírler iletişim kurmak ve Arda’nın diğer bölgelerindeki ya da
geçmişteki olayları görmek için kullanılıyor.
Adını J.R.R. Tolkien’in “Yüzüklerin Efendisi” kitabındaki görme taşlarından alan ve 2003 yılında
kurulan Palantir, yazılım, internet trafiği ve cep telefonu kayıtları da dahil olmak üzere sayısız
girdiden veri toplar ve bir müşterinin erişebildiği hemen her kaynaktan gelen beslemeleri
entegre edebilir. Hükümet sözleşmelerini takip eden bir şirket olan Tussell’e göre, C.I.A. ve
Pentagon tarafından kullanılırken, İngiltere’de en az 2018’den beri Savunma Bakanlığı tarafından
kullanılıyor.
Dönelim yine 1 sterlinlik sözleşmeye. Bu sözleşme şirkete değerli bir dayanak noktası sağladı.
Başkan Donald J. Trump’ın 2016’daki en büyük bağışçılarından biri olan milyarder yatırımcı Peter
Thiel’in yönetim kurulu başkanlığını yaptığı Palantir, o tarihten bu yana bu işi 60 milyon
sterlinden fazla devlet sağlık sözleşmesine dönüştürdü.
En büyük ödül ise henüz gelmemiş olabilir. N.H.S. İngiltere, vergi mükellefleri tarafından finanse
edilen ve yıllık bütçesi 160 milyar Sterlin olan bir sağlık sistemi. Bu sözleşme İngiltere’nin
NHS’sinin (İngiltere’nin Ulasal Sağlık Sistemi) eski hasta veri sistemini elden geçirmek için 480
milyon sterlin – yaklaşık 590 milyon dolar – değerinde yedi yıllık bir sözleşmesi.
Ancak Palantir’in, ülke çapında ücretsiz sağlık hizmeti veren, kuşatılmış ama sevilen bir kamu
kurumu olan N.H.S. içindeki hızlı yükselişine yönelik tepkiler, bazı milletvekilleri, doktorlar ve
mahremiyet savunucuları arasında aylardır birikiyor. Kazanan teklifin açıklanmasının beklendiği
Ekim ayında bu tartışmalar doruğa ulaşabilir.
Palantir’in yarıştığı sözleşme, dünyanın en büyük sağlık verisi havuzlarından birini oluşturacak ve
şirketi yıllık bütçesi 160 milyar sterlin olan sağlık sisteminin modernleştirilmesinde kilit bir ortak
haline getirecek. Sivil toplum grupları, tek bir özel şirketin bu kadar çok kişisel veriyi ele alması,
özellikle de yazılımının kitlesel gözetim için kullanılabileceği endişesiyle alarm verdi. Anketlere
göre Britanyalıların çoğu sağlık hizmetlerinin daha fazla özelleştirilmesine karşı çıkıyor. 2022
yılında 480 milyon sterlinlik sözleşme için teklif istendikten sonra Palantir, N.H.S. İngiltere’nin
veri hizmetleri müdür yardımcısını ve yapay zeka direktörünü avladı.
Buraya sadece birkaç cümle eklemek istiyoruz:
- Büyük teknoloji şirketlerine karşı bireyleri ve daha da ileri giderek, hükümetleri kim
savunacak? - İngilte gibi bir ülkenin tüm sağlık verilerinin tek bir şirketin elinde olmasının yol
açabileceği sorunları kim çözebilecek? - İngiltere gibi bir ülkenin tüm sağlık verilerinin tek bir şirketin elinde olduğu sisteme nasıl
demokrasi denilecek?
1 Ekim 2023